Kaybolan Şehir Erzurum (Kapak değişebilir) Taner Özdemir indir

Erzurum’u anlatmaya onu dillendirmeye kelimeler kâfi gelmeyecek biliyorum; ama kaidedendir her kitaba bir önsöz yazmak diye bizde yazdik bir önsöz. Asirlarin eskitemedigi bir mana denizi ilimler yurdu Erzurum ta eski çaglardan beri yerlesim görmüstür. Devletlerin alinmasi için mücadele ettigi, ugrunda nice canlarin sehitlerin verildigi kutsal bir beldedir Erzurum. Hanlari, hamamlari, medreseleri ve tarihe isik tutan mekânlariyla yüzyillarca cazibe merkezi olmustur bu ulvi diyar. Dogunun Paris’i unvanini almis olan sehirde binlerce insan onlarca devlet gelmis geçmistir. Her gelen devlet geride kendisini hatirlatacak bir damga vurarak tarihin tozlu raflarindaki yerini almistir. Camii-Kebir Mahallesinin bir basinda Osmanli Lala Pasasiyla, diger basinda Anadolu Selçuklulari Çifte Minareleriyle, ortada Saltuklular Ulu Camiiyle ta ötede Roma kalesiyle bunu ispatlarcasina ayaktadir. Eserleri adlariyla yasarken kent ise günlük kosusturmalarin pesindedir. Hayat rutin olarak akiyor kimsede bu eserlerin anlamini pek de idrak edemiyordu. Hâlbuki o tas yapilarin biz insanlara söyleyecegi ne kadar çok sey varmis bi konusabilselerdi... Ben onlarla konusacaktim biliyordum diyecek bir seyleri mutlaka vardi onlarin. Böyle bir merakla yola koyulduk ve sonunda kendimizi mahallelerimizde kültürümüzde bulduk. Mahalle dedikse yanlis anlamayin sakin, isimde degil sadece, yürekte olan mahalleydi bizim mahallemiz. Hizla degisen ve gelisen teknoloji mahallelerimizi de degistirmis insanimiz yatay yerlesmeden dikey yerlesmeye geçince birçok seyi de geride birakmistir. Artik mahallelerden degil apartmanlardan sorulur hale gelmis ve bir devride kapatmisizdir. Bu arada unutulma önce kendimizde baslamis sonrada koskoca mahalleride içine alarak genislemistir. Artik dost sohbetlerinde mahalle konusulmaz olunca mahallelerimizin sonuda gelmistir. Mahallelerimiz bir yanimda Kadana, Çirçir, Gavurbogan öbür yanimda Kemhan, Dervis Aga, Köse Ömer. Ne de güzelsin Camii Kebir. Bir dost meclisinde sorulan bir soruyla basladi çalismamiz. Mahallelerimiz küçük dünyamiz, yürek atisimiz ilk göz agrimiz bu isimlerini nerden ve nasil kazanmislardi? Gelisi güzel olarak mi verilmistir yoksa altinda nice sirli olaylari mi barindiriyordu? Arastirmama önce mahalleri gezerek basladim. Sokak aralarinda eski müdavimleri aradim. Birçok mahallede yerli halki bulmak ve onlara sorular sormak mümkün olmadi. Hepsi ötelere berilere gitmis mahalleyi kaderi ile bas basa birakmislardi. Yeni gelenler ise mahalleye yabanci mahallede onlara yabanci idi. Bulabildigim müdavimlere mahallenin adinin nereden geldigi soruyor cevap almaya çalisiyordum ama çogunlukla bu soruma cevap bulamiyordum. Gençler ise daha yasadiklari mahallenin adini bile telaffuz etmede bile zorlaniyorlardi. O gün kararimi verdim ve mahallerimizin isimleri gücüm yettigince yazmaya çalisacaktim. Mahallelerimizin her birini defalarca gezdim, sokak sokak dolastim. Gördügüm her insana mahalleyi, mahalle kültürünü, dostluklari sordum. Bir taraftan da Erzurum’la yazilmis kaynaklari tariyor analizler yapmaya çalisiyordum. Üç yil sonra çalismalarimi bitirdigimde kültürümüzden mahalle dokusundan ne kadar uzaklastigimizi ve zamana yenilgimizi gördügümde üzüntümü ifade edemiyordum. Mahallelerimiz ile ilgili yaptigim çalismamda bütün her seyi arastirdim ve yazdim diyemem. Arastirmamin eksikleri yanlisliklari da olabilir; ama amacim bu tür çalismalara ön ayak olabilmekti. Ilerleyen zamanlarda bu yönde çalismalar olursa ben zaten amacima ulasmis olacagim. Kitapta özellikle bazi mahalleleri ve yapilari almama sebebimde budur. Ben yazdim oldu bitti demiyorum her türlü elestiriye hazirim yeter ki bu sehrimize bir seyler kazandiralim önemli olanda budur. Kaybolan sehirler degil, degisen sadece mekanlarda degildir. Kaybolan kültürümüz ve degisen ise bu kültürün yoklugunda degisen insanlarimizdir. Kaybolan sehrin apartmanlari arasinda kaybolmayan insanlari bulmak ümidiyle... Bu çalismanin hazirlanmasinda destegini esirgemeyen es Daha az göster